Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

10 października 2024 r.

Sąd Rejonowy w Nowym Dworze Mazowieckim Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący – sędzia Izabela Gluza

po rozpoznaniu 10 października 2024 r. w Nowym Dworze Mazowieckim

na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 224 § 3 k.p.c.

sprawy z powództwa P. D., A. D.

przeciwko K. Ż.

o zapłatę

I.  zamknąć rozprawę;

II.  zasądza od K. Ż. na rzecz P. D. i A. D. solidarnie 4.769 zł (cztery tysiące siedemset sześćdziesiąt dziewięć złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 6 kwietnia 2021 r. do dnia zapłaty;

III.  w pozostałej części oddala powództwo;

IV.  zasądza od P. D. i A. D. solidarnie na rzecz K. Ż. 2.535,92 zł (dwa tysiące pięćset trzydzieści pięć złotych dziewięćdziesiąt dwa grosze) kosztów procesu, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty;

V.  tytułem zwrotu kosztów sądowych tymczasowo pokrytych przez Skarb Państwa nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim od:

a.  od powodów P. D. i A. D. solidarnie 1.897,66 zł (jeden tysiąc osiemset dziewięćdziesiąt siedem złotych sześćdziesiąt sześć groszy);

b.  od pozwanej K. Ż. 234,54 zł (dwieście trzydzieści cztery złote pięćdziesiąt cztery grosze).

UZASADNIENIE

P. D. i A. D. reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika dnia 6 kwietnia 2021 r. złożyli pozew przeciwko K. Ż. o zapłatę kwoty 18 330,77 zł tytułem odszkodowania za wyegzekwowanie przez pozwaną tej kwoty bez podstawy prawnej oraz 23 195,38 zł tytułem wynagrodzenia za korzystanie przez pozwaną z pojazdu powodów w okresie od 8 grudnia 201 r. do 27 lutego 2021 r.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty z dnia 26 kwietnia 2021 r. pozwana K. Ż. wniosła o oddalenie powództwa w całości. (sprzeciw k 61-70)

Do zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie.

Stan faktyczny:

Bezsporne było, że wyrokiem z dnia 30 września 2020 r. Sąd Rejonowy w Nowym Dworze Mazowieckim zasądził od pozwanych P. D. i A. D. solidarnie na rzecz powódki K. Ż. solidarnie kwotę 10 500 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 12 kwietnia 2018 roku do dnia zapłaty tytułem zwrotu zapłaty ceny sprzedaży samochodu.

K. Ż. zakupiła samochód C. (...) od P. D. i A. D. 8 grudnia 2017 r. Przebieg samochodu wskazywał 212 400 km. Od dnia zakupu pozwana rozpoczęła użytkowanie go. Po kilku dniach po transakcji, pojawiły się problemy z autem. Zapaliła się kontrolka z błędem silnika. W związku z powyższym niezwłocznie oddała samochód do mechanika. Podczas przeglądu okazało się, że z samochodu został wycięty filtr cząstek stałych. (umowa k. 29)

W piśmie z 24 grudnia 2017 roku K. Ż. odstąpiła od umowy, powołując się na art. 560 k.c. i na ujawnienie się wad ukrytych samochodu stwierdzonych po wykonaniu kontroli technicznej pojazdu. Z uwagi na spór dotyczący wad samochodu sprawa została skierowana do sądu, który uznał, oświadczenie K. Ż. o odstąpieniu od umowy sprzedaży za skuteczne i zasądził na jej rzecz od sprzedawców wskazaną wyżej kwotę.

K. Ż. od momentu zakupu samochodu jeździła nim codziennie. Dojeżdżała do pracy kilkadziesiąt kilometrów. Również po złożeniu oświadczenia o odstąpieniu od umowy korzystała z pojazdu.

Pismem z 15 stycznia 2018 r. (k. 15 akt I C (...)) K. Ż. wezwała powodów do zapłaty kwoty 10500 zł tytułem zwrotu ceny za samochód oraz wniosła o wskazanie terminu, w którym możliwe będzie przekazanie P. i A. D. samochodu. Powodowie odmówili zwrotu pieniędzy pozwanej, nie wskazali również terminu na odebranie samochodu.

W kwietniu 2018 r. K. Ż. wytoczyła powództwo o zapłatę przeciwko państwu D.. Przez cały okres trwania postępowania sądowego poruszała się przedmiotowym pojazdem. Wyrok zapadł 30 września 2020 r. i uprawomocnił się 26 listopada 2020 r.

28 listopada 2020 r. powodowie wystosowali do pozwanej pismo wzywające do wydania pojazdu oraz do zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z samochodu w kwocie 35 524,59 zł, które pozwana otrzymała 1 grudnia 2020 r. (pismo k. 19, dowód odbioru k. 22)

7 grudnia 2020 r. pozwana wystosowała odpowiedź, w której nie uznała roszeń powodów o zapłatę podając, że korzysta z prawa zatrzymania pojazdu z uwagi na to, że powodowie nie zapłacili na jej rzecz kwoty 10500 zł z odsetkami za opóźnienie oraz kosztami procesu zasądzonej wyrokiem sądu. (pismo k. 39-40)

22 grudnia 2020 r. pozwana K. Ż. otrzymała od powodów oświadczenie o potrąceniu wierzytelności przysługującej jej względem powodów z wierzytelnością z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z samochodu. (pismo k. 22, dowód doręczenia k. 24)

W tym czasie pełnomocnicy stron prowadzili również rozmowy ugodowego zakończenia sporu drogą e-mailową (korespondencja k. 31-34). 14 grudnia 2020 r. powodowie wystosowali do pozwanej ostateczne wezwanie do ugodowego zakończenia sporu poprzez wydanie im samochodu i jednoczesne zrzeczenie się przez pozwaną roszczeń przysługujących jej na podstawie wyroku wydanego w sprawie (...). (pismo k. 35-36, doręczenie k. 37)

W odpowiedzi na ostateczne wezwanie powodów pismem z 31 grudnia 2020 r. pozwana poinformowała, że wobec braku zapłaty zasądzonej na rzecz niej kwoty zmuszona jest wszcząć postępowanie egzekucyjne.

Jednocześnie jej pełnomocnik już w grudniu zainicjował takie postępowanie. 23 grudnia 2020 r. komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w W. D. W. zajął ruchomość w postaci samochodu osobowego marki C. (...) będącego w posiadaniu pozwanej. Tego samego dnia nastąpiło fizyczne zajęcie auta poprzez oddanie go w dozór posiadaczowi tj. K. Ż. (zawiadomienie o zajęciu k. 121, protokół zajęcia k. 122). Od chwili zajęcia samochodu pozwana przestała go używać. Samochód stał pod jej blokiem.

Powodowie 18 stycznia 2021 r. dokonali przelewu kwoty 18 330,77 zł na rzecz komornika sądowego prowadzącego egzekucję z wyroku wydanego w sprawie(...). (przelew k. 28)

27 lutego 2021 r. strony sporządziły protokolarne przekazanie samochodu marki C. (...). Przebieg licznie w tym dniu wskazywał na przejechanie 270 148 km. (protokół k. 30)

Od chwili zakupu aż do zaprzestania korzystania z samochodu pozwana K. Ż. przejechała nim 57 748 km. W tym czasie dokonywała bieżących drobnych napraw takich jak wymiana klocków hamulcowych, tarczy czy drobnych napraw silnika. Z uwagi na brak filtra cząstek stałych i kilku innych elementów układu katalitycznego problematyczne było uzyskanie pozytywnego badania technicznego samochodu. Samochód nie spełniał norm emisji spalin a tym samym nie powinien poruszać się pod drogach. Pozwanej udało się jednak uzyskać badanie techniczne po tzw. „znajomości”. K. Ż. nie dysponowała w tym czasie innym samochodem, nie miała również pieniędzy na zakup innego auta. Brak samego filtra cząstek stałych nie wpływał na możliwość codziennego używania tego samochodu.

Rynek najmu pojazdów zastępczych opiera się głownie na samochodach używanych 2-3 letnich. Przy wynajmie długoterminowym pojazdów opłata miesięczna stanowi od 1.25 % do 2.37 % wartości pojazdu. Przyjmując wartość samochodu C. (...) (klasa C) na 10500 zł należy uznać, że wysokość za najem takiego pojazdu miesięcznie może wynosić od 131 do 239 zł. (opinia sądowa biegłego M. C. k. 136, opinia biegłego sądowego D. S. – k. 246-252)

Postanowieniem z dnia 17 lipca 2024 r. sąd pominął wniosek o dopuszczenie o uzupełniającej opinii biegłego sądowego gdyż zdaniem sądu wniosek ten zmierzał do dalszego przedłużenia postępowania a nadto pytania wskazane przez pełnomocnika pozwanej, na które miał odpowiedzieć biegły dotyczyły de facto oceny prawnej roszczenia powodów, częściowo też kwestie te wynikały ze złożonej opinii jak D. S. i opinii biegłego M. C..

Powyższy stan faktyczny był w dużej mierze niesporny. Dodatkowo sąd oparł się na wskazanych dokumentach oraz zeznaniach stron złożonych na rozprawie. Ocena dowodu z opinii biegłych wskazana została w dalszej części uzasadnienia.

Stan prawny:

Powództwo było zasadne, ale tylko w nieznacznej części.

Zupełnie nieuzasadnione było żądanie zasądzenia od pozwanej kwoty 18 330,77 zł. Pełnomocnik profesjonalny powodów nie wykazał podstawy prawnej żądanego roszczenia. K. Ż. prowadziła postępowanie egzekucyjne na podstawie tytułu wykonawczego jakim był prawomocny wyrok Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim wydany w sprawie I(...). Złożony przez powodów zarzut potrącenia nie został przez nią uznany, w takiej sytuacji nie wywołał on skutku prawnego. Zarzut potrącenia mógłby ewentualnie stanowić podstawę powództwa opozycyjnego. Nie jest zrozumiałym dlaczego powodowie nie podnieśli takiego zarzutu w toku postępowania sądowego toczącego się w sprawie (...). Żądanie jednakże odszkodowania z tytułu legalnego działania komornika sądowego na podstawie legalnego tytułu wykonawczego jest zarówno nieracjonalne jak i zupełnie pozbawione podstaw prawnych.

Przechodząc do żądania powodów zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z ich samochodu zasadniczo było ono uprawnione.

Odstąpienie od umowy z powodu wady rzeczy sprzedanej niweczy skutki łączącej strony umowy i wiąże się z koniecznością wzajemnego zwrotu otrzymanych świadczeń według przepisów o odstąpieniu od umowy wzajemnej (art. 494 oraz art. 496 k.c.).

Zgodnie z art. 496 k.c. jeżeli wskutek odstąpienia od umowy strony mają dokonać zwrotu świadczeń wzajemnych, każdej z nich przysługuje prawo zatrzymania, dopóki druga strona nie zaofiaruje zwrotu otrzymanego świadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot.

Pozwana K. Ż. po złożeniu oświadczenia o odstąpieniu od umowy sprzedaży wezwała małżonków do zapłaty jednocześnie oferując zwrot samochodu. Ponieważ powodowie nie uznali roszczenia wytoczyła powództwo o zapłatę, jednakże samochodu nie zwróciła, korzystając z niego cały czas. W niniejszym postępowaniu pozwana podnosiła, że pozostawała w dobrej wierze, nie wiedziała bowiem jakie będzie rozstrzygnięcie sądu. Dodatkowo jak podniosła nie stać ją było na oddanie samochodu na parking strzeżony i potrzebowała pojazdu do codziennych czynności. Pełnomocnik pozwanej próbując uzasadnić stanowisko powołuje się na dobrą wiarę K. Ż. związaną z procesem podnosząc, że posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy (art. 224 k.c.). Jednocześnie podnosi, że pozwanej przysługiwało prawo zatrzymania na podstawie art. 496 k.c.

Jednak jak wynika z art. 496 k.c. zatrzymujący wstrzymuje się ze swoim świadczeniem (nie zwraca rzeczy) nie po to, by z niej korzystać, lecz po to, by otrzymać zwrot świadczenia od drugiej strony. Ani z przepisów art. 496 i 497 k.c., ani z żadnego innego nie wynika norma, która mogłaby ograniczać uprawnienia właściciela do posiadania rzeczy i pobierania jej pożytków z pominięciem innych osób. Zatrzymujący ma więc prawo powstrzymać się ze zwrotem rzeczy, ale nie jest uprawniony do korzystania z niej i do pobierania jej pożytków. Jeśli zatem to uczyni – przekroczy zakres uprawnienia wynikającego z komentowanego przepisu – a zatem stanie się posiadaczem bez tytułu prawnego i to posiadaczem w złej wierze. Tym samym więc będzie zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz wydania pożytków lub ich wartości zgodnie z dyspozycją art. 225 w zw. z art. 230 k.c. (por. Osajda/red. tomu Borysiak 2024, wyd. 33/J.M. Kondek).

W doktrynie przyjmuje się, że strona odstępująca od umowy nie ma obowiązku zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, a nawet takie zastrzeżenie umowne będzie nieważne (uchw. SN z 26.10.1972 r., III CZP 48/72, OSNAPiUS 1973, Nr 2, poz. 23), ale tylko za okres do czasu odstąpienia (tak K. Zagrobelny, w: Gniewek, Machnikowski, Komentarz, 2016, art. 494, Nb 3), gdyż do tego momentu była posiadaczem w dobrej wierze. Z chwilą zatem złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy (24 grudnia 2017 r.) pozwana stała się posiadaczem w złej wierze i od tego momentu stała się zobowiązana do zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z samochodu. Jak wskazano wyżej z uwagi na to, ze pozwana korzystała z samochodu również czasie trwania zastosowanego przez nią prawa zatrzymania dalej ciążył na niej obowiązek zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z samochodu.

Ustalając wynagrodzenie należne powodom sąd miał na uwadze, że podstawą jego wyliczenia są stawki rynkowe za korzystanie z przedmiotu określonego rodzaju i przeznaczenia oraz czas wykonywania posiadania od chwili powstania roszczenia o wynagrodzenie. Powinno ono odpowiadać dochodowi, jaki właściciel mógłby uzyskać na podstawie ważnego stosunku prawnego, np. umowy najmu czy dzierżawy, w oparciu o jego stawki na terenie miejsca położenia rzeczy / nieruchomości / przez cały okres za który wynagrodzenie jest dochodzone.

Dlatego podstawą ustalenia tego wynagrodzenia była opinia biegłego sadowego ds. wyceny pojazdów i szkód komunikacyjnych. Sąd przyjął stawkę 131 zł miesięcznie wynagrodzenia za korzystanie z samochodu – co mieściło się w średnich stawkach ustalonych przez biegłego D. S..

Pierwsza opinia biegłego sądowego M. C. wykazała, że brak filtra cząstek stałych nie wpływał na codzienne fizyczne użytkowanie tego samochodu. Biegły wskazał że minimalna stawka najmu takiego samochodu wyniosła 812,70 zł, a średnio byłaby to kwota 1060 zł. Obliczone przez biegłego stawki nie mogły być podstawą rozstrzygnięcia sądu, gdyż biegły sam przyznał (w opinii uzupełniającej), że na rynku najmu samochodów zastępczych nie dopuszcza się samochodów bez badania technicznego, a zatem wskazane przez niego stawki dotyczą samochodów sprawnych i dopuszczonych do ruchu. Ponadto biegły nie uwzględnił, że samochód powodów był 12 – letni. W rzeczywistości biegły nie dokonał więc stosownej korekty hipotetycznej stawki najmu pojazdu C. (...). Gdyby sąd przyjął minimalną stawkę wskazaną przez biegłego M. C. okazałoby się, że wysokość wynagrodzenia za ten pojazd przewyższa wartość samego samochodu (812,70 zł x 36 miesięcy = 29 257 zł). Przyjęcia wynagrodzenia w takiej wysokości nie było ani zgodne z zasadami wolnego rynku ani z zasadami współżycia społecznego.

Dlatego sąd dopuścił dowód z opinii innego biegłego, którego zadaniem było dokonanie odpowiedniej korekty stawki najmu samochodów zastępczych (który stanowią pojazdy głównie nowe) uwzględniając wiek C. (...) np. poprzez ustalenie stosunku wartości wypożyczanego samochodu do czynszu najmu długoterminowego i przy założeniu, że wysokość czynszu najmu długoterminowego nie może przekroczyć wartości najmowanego samochodu. Opinia biegłego D. S. wykazała, że przy najmie długoterminowym opłata miesięczna stanowi od 1.25 % do 2.37 % wartości pojazdu. W przypadku zatem C. (...), którego wartość wynosiła 10500 zł najem miesięczny takiego auta kształtował się w przedziale cen od 131 do 249 zł.

Kwota należnego wynagrodzenia została policzona przez pomnożenie stawki 131 zł przez 8 dni grudnia 2017 r., 24 miesiące za rok 2018 i 2019, oraz 11 miesięcy i 23 dni grudnia 2020 r. (przyjęto, że średnio jeden dzień najmu wynosi 4 zł) Łącznie dało to kwotę 4 709 zł, a wskazana w wyroku kwotę 4 769 zł stanowi omyłkę w obliczeniach matematycznych.

O kosztach sądowych sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. Powodowie wygrali jedynie w 11 % tym samym stosunkowo powinni zwrócić pozwanej poniesione przez nią koszty zastępstwa procesowego w kwocie 2 535,92 zł. Na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim sąd zasądził solidarnie od powodów 1897,66 zł, a od pozwanej 234,54 zł tytułem nieuiszczonych wydatków sądowych (kosztów opinii biegłego) tymczasowo pokrytych przez Skarb Państwa.